LA USC DI LADINS 31.10.2019

L'articolo a cura di Cristina Marchetti della Usc di Ladins, parla dell'inaugurazione di Unterl@ndia presso il Kunstforum Unterland a Neumarkt/Egna (Bz).

Projet Unterl@ndia, i efec de la globalisazion
L Kunstforum Unterland da Egna ge dèsc alberch fin ai 9 de november a n percors espositif de l'artist Manuel Riz, n projet che dèsc da pissèr sui mudamenc de la sozietà contemporana

L'era n bon pecia jent a Egna en sabeda ai 26 de otober al vernissage de l'ultima fadìa artistica del cognosciù e aprijià artist da Cianacei Manuel Riz.
A la dir duta tel Kunstforum Unterland no l'é stat metù fora proprio operes de l'artist, ma te sia sales se dejouc n percors espositif spartì te trrei sezions con l'obietif de fèr pissèr l vijitator, che doventa ence el enstes protagonist, sui mudamenc socedé te noscia sozietà da la globalisazion.
A l'inaudazion tinmpruma nesciugn à podù ite te la sales, l'era dut serà con la vetes segnaletiches biences e rosses che vegn durèdes canche l'é lurieres su la strèdes. L president de la comunità comprensorièla de la Bassa Atesina Edmund Lanziner à fat i onores de cèsa e l'à palesà content per ge dèr alberch a l'artist fascian.
L Kunstforum l'é na emportanta infrastrutura che se cruzia de slarièr fora l'èrt moderna e de sostegnir l'atività culturala de gra ence al sostegn de la Casses rurales de Aldin e Salorn. La calità de la perferida l'é un di ponc de forza del spazie espositif: ogne an na comiscion cern 6 desferenc artisć da meter ite tel program de esposizions.
Manuel, con fèr ironich e gustégol, en cont de l'esposizion l'à deschiarì de aer volù fèr n projet che stae mingol dò al lech olache i l'aea envià, descheche l'aea fat acà trei egn a Ortijei, canche l'aea fat na boteiga faussa tel zenter. Dò, con n pé de forfejes desmesurèdes, l'à taà la vetes, coscì duc à podù ite te la sales.
Tel prum spazie vegn tout dant l tem de la produzion enogastronomica locala, donca la Weinstrasse, che ti egn é doventèda ence n emportant rechiam turistich. L'é boces de vin e scartabie stradèi ben segur luré fora aldò per uzèr fora la descordanza anter Wein e Strasse, l contrast anter vin e la normes che descomana de vidèr canche se à beù.
Rué te la seconda sala, chiamèda Gasthof, se se troa tedant na sort de ostarìa, con na lingia de camerieres regolé col guant a la todescia e con na facera scura sul mus. "Chiò me saea enteressant che te chisc posć mingol fora dai gregn zentres, desche da nos, de spes se à problemes col personal - l'à dit Manuel - ge vel l chiamèr da fora a fèr lurieres che la jent dal post no vel più fèr. Apontin l'é mingol l messaje de l'integrazion, l'é chesta jent con la facera da color che la tol cà l mestier, regolèda da Tirol." Enteressant l'é stat veder che la jent à interagì. Zenza problemes la se à sentà jù e l'à tacà a magnèr e beiver desche se la sie stata proprio te na ostarìa.
L'ultima pèrt l'é su la familia contemporanea, "chiò i à l'albergo diffuso - l'à deschiarì l'artist - e volee te na sala uzèr fora chesta tematica, se se vèrda ben, te chesta picola sala l'é na familia, la familia Pixel, che no la se vèrda tel mus ma la comunichea tras i fonins. La soula roba che ge enteressa l'é che sie l Wi-Fi, ence se no l'é l cescio l'é istesc. La persones vegn tramudèdes, sie mus no l'é più chel de na persona reèla ma su l'é pien de segnes e simboi che troon duc i dis sul scherm del computer. L'é na trasformazion de la persona che muda ence ti raporc, i se rejona più sorì coi mesi tecnologics che vis a vis."
A chesta vida vegn palesà l gran solentum che vif l'om aldidanché. Donca l'é desvaliva ocajions de reflescions te chest percors che segur paa la speisa jir a veder. L'é a la leta enscin ai 9 de november del 2019, avert dal mèrtesc a la sabeda da les 10 a les 12 e da les 16 a les 18.